การทำกายภาพบำบัด Shock wave
เรามารู้จักกับคำว่าเครื่องอัลตร้าซาวด์กันดีกว่า บางคนชอบคิดว่าคือเครื่องมือที่ใช้เพื่อตรวจดูการเจริญเติบโตของเด็กทารกในครรภ์ แต่ไม่มีใครรู้เลยว่าอัลตร้าซาวด์ก็สามารถนำมาใช้เป็นเครื่องมือในทางกายภาพบำบัดเพื่อรักษาโรคได้เหมือนกัน
อัลตร้าซาวด์กับการรักษาทางกายภาพบำบัด
อัลตร้าซาวด์ในทางกายภาพบำบัด คือ เครื่องมือชนิดหนึ่งที่ใช้คลื่นเสียงความถี่สูง โดยสามารถให้
ความร้อนลึกต่อเนื้อเยื่อได้ 2 ถึง 5 เซนติเมตร ซึ่งความถี่ที่เราใช้จะมี 2 แบบ คือ
– 1 เมกะเฮิรตซ์ (MHz) สามารถลงสู่เนื้อเยื่อได้ลึก 3-5 เซนติเมตร
– 3 เมกกะเฮิร์ต (MHz) สามารถลงสู่เนื้อเยื่อได้ลึก 1-2 เซนติเมตร
โดยในทางกายภาพบำบัดส่วนใหญ่จะนำมาใช้เพื่อลดปวด ลดบวม กระตุ้นการไหลเวียนเลือด
ลดความตึงตัวของกล้ามเนื้อ
อัลตร้าซาวด์กับการรักษาอาการปวด
ในบริเวณหัวของอัลตร้าซาวด์ จะมีผลึกคริสตัลที่ทำหน้าที่ในการเปลี่ยนกระแสไฟฟ้าที่เข้ามาเป็นพลังงานความร้อน โดยพลังงานความร้อนที่ผ่านเข้าสู่เนื้อเยื่อนั้น จะช่วยเพิ่มความยืดหยุ่นของเนื้อเยื่อ เพิ่มการไหลเวียนเลือด เพิ่มความเร็วในการนำกระแสประสาท และการทำงานของเอนไซม์ ลดการอักเสบและลดปวดได้นั่นเอง ซึ่งความร้อนสะสมที่เกิดขึ้นในเนื้อเยื่อจะกระตุ้นการไหลเวียนเลือด ทำให้สามารถชะล้างของเสีย สารเคมีต่างๆที่ก่อให้เกิดความเจ็บปวดออกจากบริเวณนั้น
อาการปวดเป็นผลมาจากตัวรับความรู้สึกปวด (nociceptors) ถูกกระตุ้นและส่งสัญญาณประสาทความเจ็บปวดไปตามเส้นประสาทเข้าสู่ไขสันหลัง (spinal cord) และแปลการรับรู้ที่สมอง โดยความเจ็บปวดที่เกิดขึ้นอาจมีสาเหตุมาจาก เนื้อเยื่อบริเวณนั้นได้รับบาดเจ็บ (มีการหลั่งสารเคมีกระตุ้นความเจ็บปวด) แรงดันจากการบวม (edema) แล้วมากดทับเส้นประสาทรับความรู้สึกปวด การบาดเจ็บจากการที่เนื้อเยื่อถูกยืดมากเกินไป เป็นต้น
“การกด” ไม่ใช่ทางออกที่ดีที่สุด
หลายๆคน อาจสงสัยว่า การกดนวดตามร้านนวด หรือมากดนวดตามคลินิกกายภาพบำบัด มันต่างกันอย่างไร ? เราบอกได้เลยว่ามันต่างกันสุดๆเลยค่ะ เพราะการกดนวดตามร้านนวด เป็นการกดเพื่อคลายกล้ามเนื้อ บรรเทาอาการเมื่อยล้าทั่วๆไป แต่การกดนวดที่คลินิกกายภาพบำบัด จะเน้นเป็นการกดเพื่อการรักษาโรค เราจะกดบริเวณตำแหน่งจุดกดเจ็บ เพื่อให้ปมมัดกล้ามเนื้อที่เกิดขึ้นได้คลายตัว ซึ่งถ้าใช้เครื่องอัลตร้าซาวด์ในการรักษาร่วมด้วย จะทำให้บริเวณที่เป็นปมมัดกล้ามเนื้อที่แข็งเป็นก้อนๆ ค่อยๆนิ่มตัวลง เวลาเรากดหลังอัลตร้าซาวด์เสร็จ จะทำให้การกดหลังจากนั้นง่ายขึ้น เจ็บน้อยลง ซึ่งในบางคนที่ค่อนข้างจะเจ็บง่าย หรือระบมง่ายจากการกด การใช้อัลตร้าซาวด์ในการรักษาก็สามารถช่วยลดปัญหาดังกล่าวได้
ใช้เครื่องมืออัลตร้าซาวด์อย่างเดียวแตกต่างกับการใช้เครื่องมืออย่างอื่นอย่างไร?
เราต้องรู้ก่อนว่าอัลตร้าซาวด์นั้นสามารถช่วยได้เรื่องไหนบ้าง?
เราหวังผลอะไรกับการใช้อัลตร้าซาวด์? หลักๆแล้วผลของการใช้อัลตร้าซาวด์นั้นก็คือ เพื่อกระตุ้นการไหลเวียนเลือด ช่วยลดปวด ลดบวม ลดการเกร็งตัวของกล้ามเนื้อ แต่ก็มีเครื่องมือบางอย่างที่สามารถช่วยได้เช่นกัน เช่น แผ่นประคบความร้อน แต่ความร้อนที่ได้นั้นลงได้แค่กล้ามเนื้อบริเวณผิวชั้นตื้น ไม่สามารถลงได้ลึกเหมือนอัลตร้าซาวด์ เป็นต้น ดังนั้นในการเลือกเครื่องมือในการรักษาคนไข้แต่ละคน จึงแตกต่างกัน
“อัลตร้าซาวด์” นั้นไม่ได้เหมาะกับทุกคน
อัลตร้าซาวด์นั้นสามารถใช้ได้กับบุคคลทั่วไปที่มีอาการปวด บวม เมื่อยกล้ามเนื้อหรือมีปัญหากล้ามเนื้อยึดติด แข็งตึง สามารถลดอาการดังกล่าวได้ แต่มีบางคนที่ไม่สามารถใช้อัลตร้าซาวด์ได้ เช่น บุคคลที่มีภาวะแทรกซ้อน กระดูหักที่ยังไม่ติดกันดี เป็นมะเร็ง วัณโรค หรือในหญิงตั้งครรภ์ที่มีอาการปวดบริเวณท้องหรือหลัง หรือในคนที่มีการรับรู้ความรู้สึกบกพร่อง บุคคลที่ใส่อุปกรณ์ในร่างกายต่างๆ เช่น โลหะพลาสติกหรือเครื่องกระตุ้นหัวใจ ก็อาจไม่สามารถใช้เครื่องมืออัลตร้าซาวด์ในการรักษาได้ เนื่องจากคลื่นอัลตร้าซาวด์ที่ลงสู่เนื้อเยื่ออาจไปกระตุ้นการเพิ่มตัวของเซลล์ที่ก่อมะเร็ง เนื้องอก หรือโรคแทรกซ้อนบางอย่างที่อาจมีการแพร่กระจายเพิ่มขึ้นในร่างกายได้ หรือบางทีคลื่นอัลตร้าซาวด์อาจไปรบกวนการทำงานของอุปกรณ์บางอย่างในร่างกายที่เราฝัง ให้ทำงานผิดปกติได้ หรือในหญิงตั้งครรภ์ถ้าไปใช้อัลตร้าซาวด์บริเวณใกล้ท้องหรือหลัง อาจส่งผลต่อการเจริญเติบดตของทารกในครรภ์ได้ เป็นต้น
การรักษาทางกายภาพบำบัด
ในทางการรักษากายภาพบำบัดนั้น เราหวังผลใช้คลื่นอัลตร้าซาวด์ในการลดปวด ลดบวม กระตุ้นการไหลเวียนเลือด ลดความตังตัวของกล้ามเนื้อ นั่นเอง บางคนมาใช้เครื่องอัลตร้าซาวด์อย่างเดียวถามว่าอาการปวดที่เกิดขึ้นจะหายไหม? เราคงตอบได้ว่าอาการที่ปวดก็คงไม่หาย แต่สามารถบรรเทาอาการปวดที่เกิดขึ้นได้ จริงๆแล้วในการรักษาทางกายภาพบำบัด เราไม่ได้ใช้แค่เครื่องมือในการรักษาอย่างเดียว เราจำเป็นต้องใช้เทคนิคอื่นๆในการรรักษาร่วมด้วย เช่น การรักษาด้วยมือ ซึ่งประกอบไปด้วย การกด การนวด การดัด ดึง การขยับข้อต่อ รวมทั้งสอนท่าออกกำลังกายเพื่อเพิ่มความแข็งแรงของกล้ามเนื้อ พร้อมให้คำแนะนำในการดูแลตนเองที่บ้านได้ด้วย เพื่อคุณภาพชีวิตที่ดีในอนาคต